Amatia Etzioni

                                                                                                 Hazırlayan :  Ersan Demirdalıç            

AMITAI  ETZIONI  VE  SOSYOLOJİK KATKILARI :

A.    KISA HAYAT HİKAYESİ ve ESERLERİ :

1.      İlk Yıllar:  Amatia Etzioni 4 Ocak 1929 yılında Almanya ‘ nın Köln şehrinde Yahudi bir ailenin çocuğu olarak dünyaya geldi. Çocukluğunun ilk yıllarında güçlenerek iktidara gelen  NAZİLER , Almanya ‘ da Yahudiler üzerinde kurdukları baskılar ve yaptıkları soykırımlar neticesinde pek çok Yahudi gibi Etzioni ailesini de göç etmeye zorlamış ve bunun sonucunda aile 1935 yılında önce İtalya ve sonra da Yunanistan ‘ da yaşamış ardından 1936 yılında Filistin ‘ de bir çiftlikte uzun süreli olarak yerleşerek yaşamaya başlamışlardır. Etzioni ilk kez Werner ön adı yerine Amitai ismini kullanmaya başlamıştır. Etzioni 1946 yılında yüksek okulu bırakarak İsrail ‘ in kuruluşu için savaşan PALMACH adlı yeraltı örgütüne  katılarak orada mücadele etmeye başladı.  Bu süre zarfında genç Amitai Etzioni soyismini kullanmaya başlamıştır.    

2.      Eğitim : Etzioni Palmach ‘ taki faaliyetlerinin ardından Martin Buber tarafından kurulan bir enstitüde bir yıl geçirdi. 1951 yılında Kudüs ‘ te İbrani Üniversitesi ‘ ne kaydoldu ve burada klasik sosyoloji ve çağdaş eserler üzerine yaptığı çalışmalarla hem lisans hem de yüksek lisana derecelerini aldı. 1957 yılında Kaliforniya ‘ daki Berkeley Üniversitesi ‘ nde araştırma görevlisi oldu ve 18 aylık rekor bir sürede 1958 yılında sosyoloji alanında doktora derecesini almayı başardı.

3.      Çalıştığı Üniversiteler :

        1958-1978: Profesör, Columbia Üniversitesi

        1978: Misafir öğretim üyesi, Brookings Enstitüsü

  1979-1980: Beyaz Saray' da Kıdemli Danışman

  1980-Günümüz:, George Washington Üniversitesi Müşterek Politika Araştırmaları Enstitüsü Profesörü ve Direktörü

    

  1987-1990: Thomas Henry Carroll Ford Vakfı Profesörü, Harvard Business School

  1989: Sosyo-ekonomi Geliştirme Derneği Kurucusu ve Başkanı

   

  1995:  Amerikan Sosyoloji Derneği  başkanlığı 

4.      Yaptığı Çalışmaları ve Eserleri :

      Etzioni 24 kitabın yazarıdır. 1960 ‘ larda Küba füze krizi , nükleer silahlanma yarışı , Vietnam Savaşı ve Apollo uzay aracının maliyeti üzerine eleştirilerle uğraştı. İlk eserleri Modern Kuruluşlar adlı karmaşık örgütler hakkında yayınlanmış bir çalışmadır ( 1964 ).Ayrıca 1968 yılında sosyal örgütlenme üzerine kurgulanan Aktif Toplum adlı eserini yayımladı. 1970 lerde biyoteknik ve yeniden sanayileşme ile ilgilendi. Daha sonraki eserlerinde müşterek yani ortak hareket fikirleri üzerinde çalıştı , eserin adı The New Golden Rule ( yeni altın kural ) idi. Diğer etkili kitaplar şunlardır : Demokratik Toplum ve Ahlak ( 1996 ) , Ahlaki Ölçü ( 1988 ) ,İmparatorluktan Topluluğa :  Yeni Bir Uluslararası İlişiler Yaklaşımı ( 2004 ) , Terörizm Çağında Özgürlüğe Karşı Güvenlik ( 2004 ) …

     Etzioni  medyada sık sık  bir yorumcu olarak görünür. 1962 yılında yayınlanan eseri The Hard Way To Peace  , Winning Without War  ve War and Its Prevention adlı eserlerinde  nükleer çağda barış sebebini savunmuştur. En son çalışmalarından olan The Spirit of Community ( Toplumun Ruhu ) adlı eserinde modern demokrasilerin sosyal sorunlarını ve aşırı bireyciliğe karşı toplumsal çözümleri ele almıştır. Etzioni Active Society adlı eserinde liberal demokrasiyi sürdürebilecek toplumsal hareketleri kolaylaştırmak için çalışmıştır.  O gizlilik üzerine sivil özgürlükçüler yaklaşımını eleştirmiştir. Bu yaklaşımın kamu düzenine karşı dengeli olması gerekiyordu.

5.      Etzioni ‘ nin Toplulukçuluğu : Etzioni ‘ nin temel cemaatçi  tezi bireylerin hak ve özgürlüklerinin toplumun ruhunu bozmadan toplumsal duygunun içerisinde korunması gerektiğini savunmuştur. Onun yarattığı bu hareket toplulukçuluk olarak adlandırılmıştır. O bu hareketle 1980 lerin me first tutumuna karşı geliştirdiği cemaatçi düşünceyi savunur. O insanları bu harekete liberaller ve muhafazakarlar arasında ortak bir zemin oluşturmak için çağırmıştır.

      Etzioni bakış açısında cemaatçi hareket toplumun tüm yönleriyle aileler ve okullar dahil  yeteneğini güçlendirmek ve daha positif değerler katmak için çalışır.Buna ek olarak toplumun düzenli bir şekilde ilerler olmasını amaçlamaktadır. 1990 ve günümüz arasında meydana gelmiş bu eserler kamusal alanda Etzioni ‘ nin en büyük başarılarını oluşturmuştur.

6.       Aldığı Ödüller

     1960-1961: Sosyal Bilimler Araştırma Konseyi Bursu

     1965-1966: Davranış Bilimleri for Advanced Study Center Bursu

     1968-1969: Guggenheim Fellowship

     1978-Günümüz: Bilimin İlerlemesi için Amerikan Derneği Üyesi olarak atanması

     1987: Uygulamalı Sosyoloji Lester F. Ward Seçkin Katılımlar Ödülü

     1991: Dokuzuncu Yıllık Jeffrey Pressman'la Ödülü (Politika Araştırmaları Derneği)

     2001: Davranış Bilimleri John P. McGovern Ödülü

     2001: Almanya Federal Cumhuriyeti Liyakat Nişanı Subay Çapraz

     Değer Soruşturma Konferansı İnsan Değerler kazanması ve İlerlemesi Olağanüstü  

     Katılımlar için Yedinci James Wilbur Ödülü Alıcı

     

7.      Yayınlanmış Diğer Eserleri :

                        Karmaşık kuruluşların karşılaştırmalı analizi: güç, katılım ve onların ilgisi   

                         üzerine.          

                         Modern örgütler. Prentice-Hall. 1964

                         Savaşsız Kazanma. Doubleday. 1964

                        Ay-doggle: uzay yarışının yurtiçi ve uluslararası etkileri. Doubleday. 1964

                        Siyasi birleşme: liderleri ve güçlerin karşılaştırmalı bir çalışma. Holt, Rinehart        

                        ve Winston.

                       Genetik düzeltme: bir sonraki teknolojik devrim. Harper ve Satır. 1973

                       Bir utanmaz gündem: yirmi birinci yüzyıldan önce Amerika'yı yeniden. Yeni

                        basın. 1983

                       Sermaye yolsuzluk: Amerikan demokrasi yeni saldırı. Transaction Publishers.

                       Siyasi birleşme Revisited: uluslarüstü topluluklar bina. Lexington Kitaplar.

                       Sonraki: iyi bir toplum için yol. Basic Books. 2001

                       Hukuk ve Toplum Üzerine Denemeler: Yeni Bir Anahtar Hukuk 

B.     TEMEL SOSYOLOJİK YAKLAŞIMI :

      Etzioni insanların eylemde bulunma kapasiteleri bulunduğuna inanmakla birlikte , bu eylemler üzerine dayatılmış olan sınırlamalar olduğunu da kabul etmektedir. Yapısal işlevselcilerin savunduğu kollektivist yaklaşım , insanların yalnızca toplumsal sistemlerin ürünleri olduğunu ortaya koymaktadır. Toplumsal düzen insan kontrolü olmadan sağlanmaktadır. Bunun tersine yapısalcı olmayan bir yaklaşıma göre toplum iktidar sahiplerinin toplumu diledikleri gibi yönlendirecek ya da yönetecek voluntaristik bir yaklaşıma sahiptirler ( Mills ) . Etzioni ‘ nin temel sosyolojik yaklaşımı toplumu oluşturan bireyleri inkar eden bu iki görüşü yani kollektivizm ve voluntarizmi biraraya getirme çabasıdır. Yani Etzioni insanları toplumsal eylemde bulunmaya muktedir görmekte fakat aynı zamanda bu eylem ya da eylemler üzerindeki sınırlamaları da tespit etmektedir. Bu sınırlamalar geçmiş eylemlerin veya tercihlerin sonuçları üzerinden tespit edilmelidir(sibernetik model ). Dolayısıyla bugünün sınırları geçmişteki eylemlerle bağlantılıdır.

      Etzioni toplumsal ilişkileri üç tipte ele almıştır ; normatif , yararcı ve zorlayıcı . Normatif bir ilişki paylaşılan değerleri ve normları içeren akılcı olmayan karşılıklı verilen sözlere dayalı ilkel topluluklarda görünen ilişkiler olarak göze çarparken aile içinde yaşanan ilişkiler buna örnek olabilir. Yararcı ilişkiler katılanların her birisinin bir bedel ödeyerek katılabildiği akılcı toplumsal alışveriş ilişkileridir. Zorlayıcı ilişkilerde ise  akılcılık olabilir de olmayabilir de. İşin içinde zor kullanmak ve tehdit  varolduğuna göre bunu bir aktörün diğerine uygulaması olarak görebiliriz. Toplumsal düzenin bu üç temel ilişki şekli ideal tipleri oluşturur.

C.     TOPLUM GÖRÜŞÜ : Etzioni “ The Active Society “  adlı eserinde toplum anlayışını ortaya koymaktadır. Ona göre aktif bir toplum insanların içinde yaşadıkları toplumum sorumluluklarını üzerlerine alması ve bu sorumlulukları her an hissetmeleriyle mümkün olacaktır. Etzioni dış güçler ya da az sayıda gücü elinde bulunduran yönetici ya da zengin sınıfları tarafından kontrol edilen pasivize edilmiş bireylerin oluşturduğu toplum anlayışına böylece karşı çıkmaktadır. Aktif bir toplumda kadınlar ve erkekler kendilerini ihtiyaçlarını karşılayacak şekilde toplumu şekillendirebilecek güçte hissederler. Aktif yönelim üç bileşenden oluşmaktadır : Bilinçli aktörler , aktörlerin gerçekleştirmeye kararlı oldukları amaç ya da amaçlar ve değişimi gerçekleştirecek güce ulaşabilirlik . Böyle bir hareketin tamamlanabilmesi için sınırlamalar mevcut olmalıdır. Çünki bir eylem devamında karşı eylemi gerektirir. Yani öyle rastgele hareket yapılamaz , hareket bilinçli ve bilgi yüklü olmalıdır. Burada Etzioni toplumsal öz denetimi önermektedir ve bu bağlamda bilgiyi ortaya koyarak bunun sağlanabileceğini söylemektedir. Sosyolojik bilgi de dahil bilimsel bilgi de toplumsal dönüşüm için kullanılacaktır. Kısacası toplumda bireyler aktif olmalılar ve aktif olmak bilgiye sahip olmak , kararlı olmak ve güce sahip olmak anlamına gelmektedir.

D.    METODOLOJİSİ : Etzioni ‘ nin çalışmaları bilimsel yönelimli fakat değerlendirici bir sosyoloji kuramıdır. Çabası toplumsal çözümleme ve bunun çağımızın sorunlarına ilişkin kaygısının kuramsal ürünlerimizi artıracağını göstererek saf ve uygulamalı kuram arasındaki ikiliği yıkmaktır. Kullandığı kuramsal model sibernetik modeldir. Sibernetik köken olarak doğa bilimlerinin genetik , mühendislik ve matematik alanlarında uygulanmış , bu kavram 1960 lardan sonra sosyolojik kuram için de önem kazanmıştır. Sibernetik bilginin geri beslenmesinin  ( feedback ) ve kontrol sürecinin geri besleme işlevinin kısmen vurgulanmasıyla insanlar , hayvanlar ve makinalar arasındaki iletişim üzerine olan çalışma olarak tanımlanmaktadır. Bir sibernetik kuramcının geri besleme ile anlatmak istediği geçmişteki performansın sonuçları hakkındaki bilginin gelecekteki performansta değişikliğe yol açması süreci ve böylelikle performansın etkin olarak amaca ulaşmaya yöneltilmesi olayıdır. Etzioni sibernetik kuram yoluyla dört temel soruya yanıt vermeye çalışmaktadır :

1.      Kişinin tarihi geleceği nasıl kontrol altına alınabilir ?

2.      Kadın ve erkeğin geleceği nasıl daha az kader , daha çok rasyonel ve gerçekçi yine kendiliğinden eylem tarafından oluşturulabilir ?

3.      Bireysel aktöre nasıl yön verilebilir ?

4.      Toplumda olması gerek öz denetim güçleri ne oranda saf ve içine birşeyler karışmadan kalabilir yani otantiktir ?

Etzioni ‘ nin bu sorulara verdiği yanıtlar mevcut yaklaşımların sibernetik model kullanılarak sentezlenmesiyle oluşan sonuçlardır.

E.     TOPLUMSAL DEĞİŞME ANLAYIŞI : Aslında yukarıda değindiğimiz bir meseleydi bu. Sibernetik model üzerinden yola çıkan Etzioni ,   toplumsal gelişme ve değişimlerin bilgiye sahip olma , karar alma ve gücü kullanma üzerinden gerçekleşeceğini savunmuştur. Burada önemli olan noktanın güç kullanma durumunda karşı tepkilerin olabileceği ve bu tepkilerin toplumun sağlığını bozmaması gerektiğidir. Toplumun sağlığını bozacak en önemli kavramlardan birisi de yabancılaşmadır. Etzioni yabancılaşma risklerinin en aza indirilmesinin yine devlet politikalarıyla mümkün olabileceğini belirtmektedir. Yabancılaşmanın önüne geçebilmek için de bazı tavsiyelerde bulunmaktadır.Bu tavsiyeler bireylerin duygusal ihtiyaçları çerçevesinde oluşmaktadır. Bunlar :

1.      Dayanışma , uyum, sevgi gereksinimi ,

2.      Kişinin kendsine saygısı ve bu bağlamda başarma ve takdir edilme gereksinimi ,

3.      Bütünlük ihtiyacı

4.      Sık ödüllendirilmeleri mümkün kılan tekrarlı memnun edilme ihtiyacı

                Burada toplumun farklı normatif değerleri kabul edebilmesi gerekmektedir.Böylece birlikte yaşayabilmek mümkün olabilecektir. Aktif topluma ulaşabilmek yalnızca bilimsel araştırma ile sağlanan yeterli bilgi aktörlerin yolunu aydınlattığında mümkün olabilecektir.

F.     KAYNAKÇA :

           Çağdaş Sosyoloji Kuamları – Margaret M. Poloma

           Wikipedia

           www.uni-goettingen.de/.../amitai-etzioni...

           www.docme.ru/doc/.../e-tcioni-amitaj-verner

          Diğer internet siteleri